مارتين يوبر...,من و تو

Hzl: İnci Palsay

Kitabın orijinal metni Almanca’dır.  Martin Buber’in bir düzyazı ustası olduğunu, Almanca kelimelerle nasıl oynadığını, kitabın üslûp ve dil özelliklerini; eseri Almancadan çeviren Walter Kaufmann, kırk sayfalık mukaddimesinde uzun uzun anlatmaktadır. Ben de bu hususlara, bir eseri anadilinden başka bir dilden çevirmenin güçlüğünden bahsedilir. Muamma gibi metin, kitabın çeviri orijinalini almanızı tavsiye ederiz. Ancak onunda yeterli olmayacağını anlayacaksınız. Birçok kitap yazıyorum diyenler bu metinleri okusunlar

Anahtarı WALTER KAUFMANN tarafından hazırlanmıştır. O da yeterli değildir. Ne demek istediğimi kısa bölümden anlarsınız. Buraya bir bölüm aktarıyorum.

(Buber, kendi tercüme ettiği gibi tercüme edilmelidir. İfâde onun, düşünceler, tasvirler ve üslûp onun olmalıdır. Okuyucu, öfkeden çıldırarak, “Fakat bu, sanki İngilizce değil,” diye bağırırsa, şöyle cevap verilmelidir: “Doğru, fakat orijinali de, sanki Almanca de­ğildir.” İmlâ ve gramer ihlâlleri, uydurulmuş kelimeler ve daha başka tuhaflıklarla doludur; ve Buber, üslûbu ile, hayatı boyunca bir efsâneydi.

O, çok zor okunur. Herhâlde, sadece bir kere, bilgi için, ça­bucak okunmayı istemedi. Okuyucuyu yavaşlatmak, onu, birçok cümle ve paragrafı tekrar ve hattâ kitabın bütününü bir defadan fazla okumaya mecbur etmek çabasında idi.

Üslûp, bu kitabın en iyi tarafı değildir, bir tarafı ve hattâ önem­li bir tarafıdır. Kimse kitabı, paragraf paragraf; işini ciddîye alan ve müsveddesini düzeltip duran bir mütercimden daha yavaş çiğ­nemek zorunda değildir. Kimse kendi kendine, kelimeler üzerinde oynamanın metne, gerçekten bunu yapmaya değecek bir şey ilâ­ve edip etmediğini, müterciminden daha sık sorma durumunda olamaz. O, metnini geliştirme çabasına girişir girişmez; sadece en göze çarpan kelime oyunlarını korurken, diğer taraftan, tâlî dere­cede olanlarını atlar veya özen göstermezken, muhtemelen, yaka­layamadıklarını kendisine ait en uygun kelimeyle ikame ederken, hileye veya yanlışa giden yolun neresinde durmalıdır?

Sıfatlar yığınla kullanıldığı ve bazıları ona kesinlikle lüzumsuz geldiği zaman, iki satırlık bir söz kalabalığını, kuvvetli bir tek ke­limeyle değiştirmeli midir?

DEVAMI