Sırp ve Bulgar Çocuk Şiirleri

 

  Lazar geleneği

 Gergana Mançeva

Photo: vratza.bg

Lazar geleneği Lazarovden gününde uygulanan bir Hristiyan geleneğidir. Aziz Lazar günü Paskalya bayramından 8 gün önce kutlanıyor. Her yıl farklı tarihlerde, ancak sürekli Cumartesi gününe denk geliyor. Sırp  veBulgaristan’da yerleşim yerlerindeki sokaklarda Lazar günü için geleneksel kıyafetler giyen genç kızların şarkılarıyla dolup taştığı günler varmış. Daha sabahın  erken saatlerinde geleneksel kıyafetler giyen genç kızlar sağlık mutluluk için hane hane gezip Lazar şarkıları söylermiş.

Evlere bahar neşesini getiren bu kızlar daha sabahın erken saatlerinde kalkıp rengarenk bahar çiçekleri ve yeşillikleri toplayarak bunlardan çelenk örerlermiş.

Bu yıl dışarı çıkmama çağrısına uyarak şenlikler düzenlenmeyecek ve sadece internet üzerinden geçen yıla ait  fotoğrafları paylaşacağız. Bütün kurallara uymada çok titiz olacağız. Hislerimizi bastıracağız. Kolay olmayacak ancak şehirde bütün bayram günleri için süslemeler de daha az olacak. İnsanları dışarı çıkmaya provoke etmek istemiyoruz. Şenlik evde, aile içinde gerçekleşecek…”

Fotoğraflar: vratza.bg ve BGNES

Çeviri: Özlem Tefikova 

Sırp Çocuk Şiirleri

SAYIŞMACALAR:

Bir, iki-

geldi tilki.

Üç, dört-

Kazı ört.

Beş, altı-

Avcı kalktı.

Edi, sekiz-

Ateş ikiz.

Dokuz, on-

Tilkidân kaldı salt don

Çimçirik ,

Çimçirik-

Dolaylar taa aydınnık

Gürledi,

Gürledi-

Oyunnar hızlı bitti.

Döner, döner tekerlek.

Göktâ ürer kelebek.

Sudan geler çok ördek.

Aarer hepsini, kim tek.

Dön-dönâ,

Dön-döna

Gitti Örgi dermenâ.

O gördü taazâ izi-

Şindi bulacek bizi.

Geldi sıra oynamaa,

Şalvirleri2 aaramaa.

Taa hızlı sân say bizi,

Kim aareer salt o belli.

HALTA3

Bu halta çemrek* oyun!

Biz oyneenz günnan gün.

Te olduk alay-alay,

Kim aarer onu san say.

Kara malak5 -

aar böcek.

Hızlı topla çökelek.

Kaçınenz

Yalnayak,

Tabannarsa kalsın pak.

SAKLANBAÇ

Patla,

Patla

Patlangaç.

Biz oyneörız

Saklanbaç.

İşidilsin

Gür sesin!

Yuman bizi bulmasın.

* * *

Tuz-buz!

Tuz-buz!

Kim kaler - ona topuz.

Topuzu sân daadacan-

O saat bizi bulacan.

Ya katımca gel biza

Hızlı-hızlı kon sözâ.

Sözümüzü sân kestir.

Gözâlimizi ayır!

1 şimşek 2 dolandırıcıları 3 oyunun adı 4 çevik, atılgan 5 gübre böceği

DILKIRMAKLAR VE YANILTMAÇLAR:

BORAN

Baarar baargan:

Kalktı boran,

Gider ordan,

Gelir burdan

KÜPÂ

Kırık küpâ

Körpâ küptâ,

Küpâküpâ

Küplettilâr

KÜTÜK

Köşâ kütâa

Kötü kayıp.

Koşa kütük

Küçük çürük.

Çürââ köpük

Köpürttük.

Kütââ kükürt

Tükürttük.

SARIMSAK

Sarımsak sarsak,

Sarmayı satsak,

Satmayı salsak,

Salmaya koysak

Sarımsak.

ŞİŞEKLÂN ŞİŞİK

Şişek şişii razgelmiş,

Şişek şişââ paysınmış3

Şkembâmi iyecâm.

ŞUFA4

Şufa döner şaa5 gibi,

Şafk eder şılak gibi.

Ne şaşılacak bu iş?

Şufa top gibi şişmiş. 

SUVAZLAMAK

Çatır-çatır çatırdeer,

Patır-patır patırdeer,

Kıhr-kıtır kıürdeer

Lüzgâr daayı suvazleer.

ŞIRA

Şili  şıra şıpırdeer,

Şişiriga2 şişirer. Şişiriga

şişman,. Şıra dadına

bıkmam!

ŞİRİT

Şirit şişi yumak sarmış,

Şişâ işi hızlı yapmış.

Şiret sıçan işi kapmış

İşâ şirit şiştâ bitmiş.

NİNNİLER VE OYUN ŞİİRLERİ:

GICIGICIKEMENÇÂ!

Gıcı, gıcı, kemenâ,

Dâdu6 gitti, dermenâ-

Orada uncaz yapmaa

Hem şaka da annatmaa.

Bir şaka iki şaka-

Un geler, aka-aka,

Bir da, bak, çuval dolu-

Dâdu hop evâ kondu.

Babu ne pek alatleer7

Lalangı8 hızlı yaper-

Buyursun kim aaç kaldı,

Dâdu-babuyu sevdi.

KUVANCIK

-Kuvancık kuvan,

Neredân yolun? -

Uzak uzaktan,

Sevgili dostum.

-Kuvancık kuvan,

Neylân sepetçiin? -

Koydum ona, ban,

Güldân şekerdi.

-Kuvancık kuvan

Şeker ne için? -

Yapacam ondan

Bal sizin için.

 1 ışıklı, parlak 2 sivilce 3 başlamış 4 ava 5 eski bozuk para 6 dede 7 nine ne çok acele ediyor 8 börek, çörek

LAZARI HEM BOYANTSI TÜRKÜLERİ*

Uçtum, gittim, dala kondum,

Lazari, Lazari,

Dal da bana emiş verdi,

Lazari, Lazari,

Ban emişi gökâ verdim

Lazari, Lazari,

Gök da bana yaamur verdi,

Lazari, Lazari,

Ban yaamuru erâ verdim,

Lazari, Lazari,

Er da bana çimen verdi,

Lazari, Lazari,

Ban çimeni koyuna verdim,

Lazari, Lazari,

Koyun bana kuzu verdi.

** *

Pindim gittim kara suya,

Lazari, Lazari,

Kara suda kannar akar,

Lazari, Lazari,

İki dilber durmuş bakar,

Lazari, Lazari,

Biri küçük, biri büyücâk,

Lazari, Lazari,

Büüceciinâ selâm verdim,

Lazari, Lazari,

Küçüceenâ alma attım,

Lazari, Lazari,

** *

Deredâ menevşe gördüm-

Bir kız bir gelin bir erdâ. -

Karşıda köşâ başında.

Vardım açtım kapucuunu-

Kadıncık yatmış köşedâ:

Dört yanı sedef döşeli,

Beş yanı altın döşeli. -

Kalk, kadınım, ver bana yımırta.

Mari, Yanke,

(2 kerii)

Lüştübânke,

Ne gezârsin

Sokaklarda?

Ban gezerim

Kadın gibi

Hem yanarım

Odun gibi.

Sofranızda

Mum olurum,

Yana yana kül olurum,

Başçanızda gül bitârim.

Sabaa sabaa açılırım,

Avşam avşam kapanırım,

Burcu burcu kokulurum.

PIRILDAK

Pırıldak,

Pırıldak,

Sân dönersin pek kıvrak!

Pindirsânâ özünâ,

Biz da dönelim bilâ

PİPİRUDA1 TÜRKÜLERİ

Pipiruda gezâriz,

Allaha duva edâriz.

Ver Allahım yaamurcuk,

(2 kem)

Tarlalara çamurcuk,

Teknelerâ hamurcuk,

Fırınnara somuncuk.

(2 kem)

Uşaklara kolaççık2.

* * *

Yaamurcuklar yaasın,

Bollucaklar olsun, (2 kerii)

Hambarlarımız dolsun,

Pipiruda, lâdolö,

Yaamurcuklar yaasın,

Bollucaklar olsun, (2 kerii)

Hambarlarımız dolsun.

TAY-TAY TÜRKÜSÜ

Tay-tay benim çocucaam,

Haliz kâmil boncucaam,

Örü, örü çabucak

Hem bas çetin, çocucak!

Ömür yolu çekeder,

Seni iraa götürer,

Olasın bir pelivan

Tatlı laflı da insan!

* Aziz Lazar gününde yaşları 7den 8'e kadar olan küçük kız çocukları evleri dolaşıp türkü söylerler. İçlerinden biri gelin olur, yüzünü kumaşla örterler. Bunu başka bir kız sevk eder, bir mendilin bir ucunu gelin, diğerini kendisi tutar. Türkü söyleyen öteki kızlar düğüncüdür.

Türkünün temposuna göre, gelin oynar. Ev sahibi gelenleri peynir, yumurta vb. ile mükâfatlandırır. A. Manof, Gagauzlar, s.87.

1 mayıs ayı 2çörekçik

UYKU TÜRKÜSÜ

Nani nam, kızçaazım,

Sarp gözâl şu kuşçaazım,

Sarmaşer uyku sana,

Kondu gecâ tavana.

Ko uykun olsun tatlı,

Nicâ pitalar ballı1,

Yıldızlar öpsün seni-

Annını hem gözlerini.

Nani nani, kızçaazım,

Sarp gözâl şu kuşçaazım,

Sevinerim ban ne pek-

Olacan bir kız-çiçek.

ÜŞÜDÜM

Üşüdüm üşüdüm,

Daadan alma taşıdım

Almacıım idilar

Bana curul dedilâr

Curulluktan bezdim,

Derin kuyu kazdım.

Ani o er keçi?

Er keçi kazanda kaynar,

Kamber karşısında oynar.

Kamberim sana ne gelir?

-Kuyrucaama kuş gelir,-Tuttum

kuşu uçurttum Edi deniz aşırttım

Edi deniz ütleri, Bendâdir sütleri.

Gelirsaydı Ali Paşa Sorarsaydı

anatarları, Deyâsiniz aliptedir,

ülüptadir Uz çıksın, tuz çıksın,

Ela geçti kız çıksın.

ÜŞÜDÜM

Üşüdüm üşüdüm,

Vay benim canım, üşüdüm.

Gii kürkü, gii kürkü,

Vay benim canım, gii kürkü.

Yok kürküm yok kürküm.

Alsana, alsana,

Vay benim canım, alsana.

Yok para, yok para,

Vay benim canım yok para.

Çalsana, çalsana,

Vay benim canım çalsana;

Tutarlar, tutarlar,

Vay benim canım, tutarlar.

Asarlar, asarlar,

Şu Türklâr, şu Türklâr, O

En gözâl kızı kaparlar.

1 ballı ekmekler gibi